De politiek rond callgirls in Nederland: Een debat over legalisatie, veiligheid en waardigheid

Waarom is het in Nederland mogelijk om als callgirl te werken, terwijl in bijna alle andere Europese landen dat illegaal is? Het antwoord ligt niet in een eenvoudige wet, maar in decennia van politieke compromissen, sociale veranderingen en een diep verwarde moraal. In Nederland is prostitutie sinds 1988 officieel gelegaliseerd, maar dat betekent niet dat het een vrij en veilig beroep is. Het is een systeem vol gaten, waarbij de wet de deur opent, maar de realiteit vaak de deur dichtsluit.

Het verschil tussen legalisatie en regulering

Legaliseren betekent niet dat alles goed is. In Nederland mag je als vrouw of man prostitutie aanbieden, maar alleen onder strikte voorwaarden. Je moet ouder zijn dan 18, je moet een eigen kamer hebben, en je moet een vergunning hebben als je werkt in een bordellentje. Maar wie controleert dat? Vaak niemand. De meeste callgirls werken zelfstandig, via internet, en zijn niet aangesloten bij enige organisatie. Ze zijn niet beschermd door de wet, maar ook niet beperkt door haar. Dat maakt ze kwetsbaar.

De wet probeert de schadelijke effecten te beperken: geen dwang, geen mensenhandel, geen kinderen. Maar in de praktijk is het moeilijk om dat te controleren. Een callgirl die in haar appartement werkt, kan zichzelf beschermen - of ze kan worden uitgebuit door een pimper die haar bankrekening controleert. De politie weet vaak niet waar ze moeten zoeken, en als ze wel iets vinden, is het vaak te laat.

De rol van de gemeente

Elke gemeente in Nederland mag zelf beslissen hoe ze met prostitutie omgaat. In Amsterdam is het geïntegreerd in de stad: er zijn specifieke straten waar prostitutie wordt toegestaan, zoals de De Wallen. In Den Haag zijn er geen roze ramen meer. In Utrecht is het verboden om in openbare ruimte te werken. In kleine steden zoals Zwolle of Leeuwarden is het bijna onmogelijk om een vergunning te krijgen. Dat betekent dat callgirls vaak naar grote steden trekken - of verder naar de schaduw.

De gemeenten zeggen dat ze de veiligheid willen garanderen. Maar veel callgirls vertellen dat ze liever in een klein dorpje werken, waar niemand hen kent, dan in een grote stad waar ze worden gesignaleerd, gefilmd en geïdentificeerd. De wet wil ze beschermen, maar de praktijk maakt ze zichtbaar - en daardoor kwetsbaar.

Waarom werken vrouwen als callgirl?

De meeste mensen denken dat callgirls werken omdat ze geen andere keuze hebben. Dat is een eenvoudig beeld, maar het klopt niet altijd. Sommige vrouwen kiezen ervoor omdat het goed betaalt, flexibel is, en ze zelf de controle hebben. Ze bepalen wie ze ontvangen, wanneer ze werken, en hoeveel ze vragen. Voor sommige is het een tijdelijke oplossing: een studie afmaken, een kind opvoeden, een huis kopen. Voor anderen is het een langdurige carrière.

Maar er zijn ook vrouwen die erin vastzitten. Ze beginnen met een paar klanten, maar door drugs, schulden of een abusieve partner raken ze afhankelijk van het systeem. Ze kunnen niet stoppen, omdat ze bang zijn voor de politie, de familie, of gewoon omdat ze geen andere vaardigheden hebben. De wet doet niets voor hen. Ze zijn onzichtbaar in de statistieken, omdat ze niet in een bordellentje werken, en omdat ze geen vergunning hebben.

De schaduwzijde: mensenhandel en uitbuiting

Er is geen enkel bewijs dat legalisatie mensenhandel heeft uitgeroeid. Integendeel: Nederland is een van de belangrijkste transitlanden voor mensenhandel in Europa. Vrouwen uit Oost-Europa, Azië en Afrika worden naar Nederland gebracht met beloften van een goed werk. Ze worden hun paspoort afgenomen, hun bankrekening geregeld, en ze worden gedwongen om honderden klanten per maand te ontvangen. Ze worden bedreigd, geslagen, en soms verkracht.

De politie doet er iets aan - maar vaak te laat. In 2023 werden in Nederland 217 slachtoffers van mensenhandel in de seksindustrie gered. Dat klinkt als veel, maar experts schatten dat er minstens 1.500 zijn die nooit worden gevonden. Waarom? Omdat ze niet in de openbaarheid werken. Ze werken in appartementen, in auto’s, in hotels. Ze hebben geen naam, geen adres, geen nummer. Ze zijn een geheim.

De feministische verdeeldheid

De debatten over prostitutie in Nederland zijn vaak heftig. Sommige feministen zeggen: ‘Prostitution is geweld tegen vrouwen.’ Zij willen het volledig verbieden, zoals in Zweden, waar het verboden is om klant te zijn, niet om te werken. Zij zeggen dat de vraag de oorzaak is - en dat als je de klanten strafft, de markt krimpt.

Andere feministen zeggen: ‘Wij willen zelfbeschikking.’ Zij zeggen dat vrouwen het recht hebben om hun lichaam te verkopen, als dat hun keuze is. Zij willen betere regels, meer bescherming, en toegang tot sociale voorzieningen. Ze willen geen verbod - ze willen een veilige werkomgeving.

Beide standpunten zijn goed gegrond. Maar de realiteit ligt ertussen. De meeste callgirls willen geen verbod. Ze willen een bankrekening, een verzekering, een pensioen, en het recht om zonder angst naar de politie te gaan als ze worden bedreigd.

Wat werkt? De voorbeelden van Zweden en Nieuw-Zeeland

Waarom zijn Zweden en Nieuw-Zeeland vaak genoemd als voorbeelden? Zweden verbiedt het kopen van seks, niet het verkopen. Dat leidde tot een daling van de straatprostitutie met 50% in tien jaar. Maar het leidde ook tot meer schaduwactiviteit. Vrouwen gingen naar appartementen, naar buitenlandse websites, naar onveilige omstandigheden.

Nieuw-Zeeland ging een andere weg: het legaliseerde alles, en reguleerde het als een gewoon beroep. Prostituees kregen rechten, konden een bedrijf opzetten, kregen toegang tot gezondheidszorg en pensioen. Het resultaat? Een daling van de uitbuiting, meer meldingen van misbruik, en betere samenwerking met de politie. Het was geen perfect systeem - maar het was menselijker.

De Nederlandse aanpak is een middenweg - maar het is een middenweg zonder balans. De wet staat er, maar de ondersteuning niet.

De toekomst: wat moet er veranderen?

Er zijn drie dingen die nodig zijn om het systeem te verbeteren:

1. Toegang tot basisrechten: Callgirls moeten een burgerservicenummer kunnen krijgen, ook als ze geen verblijfsrecht hebben. Ze moeten een bankrekening kunnen openen, een verzekering kunnen afsluiten, en een pensioen kunnen opbouwen.
2. Veiligheid via zelfregulering: Een register voor zelfstandige callgirls, waar ze zich kunnen inschrijven, een unieke code krijgen, en waar klanten kunnen controleren of iemand geregistreerd is. Dat helpt bij het identificeren van uitbuiters.
3. Gezondheidszorg en psychologische ondersteuning: Regelmatige gratis tests op seksueel overdraagbare aandoeningen, toegang tot psychologen, en een anonieme helpline waar ze kunnen bellen als ze in gevaar zijn.

Deze maatregelen kosten geld. Maar ze kosten nog meer als je ze niet doet. Een callgirl die wordt verkracht en niet naar de politie durft te gaan, wordt een slachtoffer van mensenhandel. Een vrouw die geen toegang heeft tot medische zorg, krijgt een chronische ziekte. Een vrouw die geen pensioen heeft, eindigt in armoede. Dat is geen kwestie van moraal - dat is een kwestie van kosten.

De waarde van een naam

De grootste fout van het Nederlandse systeem is dat het callgirls onzichtbaar maakt. Ze zijn geen criminelen. Ze zijn geen slachtoffers. Ze zijn werknemers - en ze verdienen het om als zodanig te worden behandeld. Ze willen geen glorificatie. Ze willen geen veroordeling. Ze willen gewoon een kans.

De politiek praat over veiligheid, maar doet weinig om het te realiseren. De maatschappij praat over moraal, maar verkiest stilte boven actie. En de callgirls? Ze werken. Ze betalen hun huur. Ze voeden hun kinderen. Ze houden hun gezin bij elkaar. En ze wachten op een wet die hen niet vergeten.